بوتاکس چگونه تزریق می‌شود؟

بوتاکس نوعی سم بوتولینوم است که این سم از حدود 2 قرن پیش توسط دانشمندان شناسایی شده و دریافتند که این سم بسیار مهلک و کشنده است.

کاربرد‌های آن در پزشکی از حدود 40 تا 50 سال قبل مورد توجه قرار گرفته است و در سال 1990 یعنی تقریباً 30 سال قبل، جنبه‌های درمانی بوتاکس برای اسپاسم‌های عضلانی، مورد تائید FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) قرار گرفت. از سال 2002 میلادی، کاربرد‌های زیبایی بوتاکس توسط FDA مورد تائید قرار گرفته است.

جنبه‌های درمانی بوتاکس شامل طیف بسیار وسیع و گسترده‌ای در تمام رشته‌های پزشکی می‌شود. از جمله اسپاسم‌های عضلانی، اسپاسم ناحیه گردن (تورتیکولی)، کاربرد‌هایی که در زمینه اورولوژی دارد و در بیمارانی که دچار اسپاسم مثانه هستند کاربرد دارد، در رشته جراحی عمومی برای درمان فیشر مقعد می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، برای درمان میگرن نیز می‌توان از بوتاکس استفاده کرد، برای کاهش تعریق در ناحیه زیر بغل کف دست و پا نیز کاربرد دارد؛ اما بحث امروز ما عمدتاً راجع به کاربرد‌های بوتاکس در حوزه زیبایی خواهد بود. با ژوابکس همراه باشید.

انواع کاربرد‌های تزریق بوتاکس

همان‌طور که اشاره شد بوتاکس نوعی سم است ولی مطلقاً جای نگرانی ندارد؛ زیرا زمانی که این دارو به صورت موضعی تزریق می‌شود صرفاً در نقطه‌ای که تزریق می‌شود، می‌تواند باعث فلج موقت عضلات حرکتی شود و چین‌وچروک و خطوط زائد را برطرف کند و مطلقا در بدن پخش نمی‌شود و ایجاد مسمومیت نمی‌کند.

• کاربرد بوتاکس در ناحیه صورت عمدتاً در یک سوم فوقانی صورت انجام می‌شود و برای چین‌وچروک پیشانی و خط اخم و چین‌های پنجه کلاغی که در ناحیه کنار چشم است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• البته از بوتاکس برای چین‌های ‌ریزی تحت عنوان (Bunny line) که روی بینی ایجاد می‌شود یا خطوط خرگوش هم می‌توان استفاده کرد.
• برای درمان لبخند لثه نما یا (Gummy Smile) نیز می‌توان از بوتاکس استفاده کرد.
• برای خطوط ریز دور دهان نیز از بوتاکس استفاده می‌شود.
• برای چین‌ها و باند‌هایی که در ناحیه گردن وجود دارد می‌توان از بوتاکس استفاده کرد.
• گا‌هاً برای لیفت خیلی خفیف در ناحیه میانی صورت هم می‌توان از بوتاکس استفاده کرد.

تزریق بوتاکس و اثرات آن

نکته بسیار مهم درمورد تزریق بوتاکس و اثرات آن، این است که بوتاکس روی خطوط داینامیک یعنی خطوطی که در حال حرکت ایجاد می‌شوند، مؤثر است. بنابراین اگر کسی دارای خط‌های عمیق و خط‌های استاتیک و ثابت در چهره‌اش باشد نباید توقع داشته باشد که با تزریق بوتاکس آن خطوط برطرف شود اگرچه ممکن است یک مقدار بوتاکس کمک کند که خطوط کمتر به نظر برسند؛ اما عمده اثر بوتاکس در مورد خطوطی است که در اثر حرکت عضلات ایجاد می‌شوند.

بهترین سن برای تزریق بوتاکس

یکی از سؤالات رایجی که بیماران می‌پرسند این است که سن تزریق بوتاکس چه زمانی است؟ آیا محدودیتی از نظر سنی برای تزریق بوتاکس وجود دارد یا خیر؟ حداقل و حداکثر سنی که می‌شود بوتاکس را تزریق کرد چه زمانی است؟

اولاً این‌که بستگی به شرایط بیمار دارد. برخی از افراد در سنین جوانی خطوط چهره بسیار فعال و Dynamic و عمیقی دارند، طبیعتاً این افراد می‌توانند کاندید مناسبی برای تزریق بوتاکس باشند و برخی از افراد در سنین بالا نیز خطوط چهره بسیار کمی دارند. ولی آن‌چه که مسلم است، در افراد زیر 20 سال توصیه به تزریق بوتاکس نمی‌شود. در افراد بالای 70 سال نیز ترجیحاً از بوتاکس باید کمتر استفاده کرد؛ زیرا در این افراد، شلی و افتادگی پوست به قدری زیاد است که ممکن است بوتاکس اثرات معکوس داشته باشد و به فرض در ناحیه پیشانی به جای این‌که باعث برطرف شدن خطوط پیشانی شود، باعث افتادگی ابرو‌ها شود. بنابراین سن ایده‌ئال برای بوتاکس، سن بین 30 تا 60 سالگی است.

چه افرادی نباید بوتاکس تزریق کنند؟ 

در پاسخ به این‌که در چه مواردی بوتاکس نباید استفاده کرد و در چه بیمارانی ممنوعیت دارد باید گفت در افرادی که سابقه واکنش حساسیتی و واکنش آلرژیک به بوتاکس دارند، یعنی قبلاً یک‌بار بوتاکس تزریق کرده‌اند و دچار واکنش آلرژیک شدید شده‌اند، در این افراد ممنوعیت دارد و نباید بوتاکس تزریق شود.

در یک گروه از بیماران مبتلا به بیماری‌های عصبی- عضلانی نباید بوتاکس تزریق شود. که شامل بیماری Myasthenia gravis ،ALS و Eaton Lambert است. در بیماران مبتلا به MS، به خصوص از نوع حرکتی و به خصوص در فاز فعال بیماری ترجیحاً نباید از بوتاکس استفاده شود. 

از دیگر ممنوعیت‌های تزریق بوتاکس در زمان بارداری و هنگام شیردهی است.

نحوه تزریق بوتاکس

راجع به نحوه تزریق بوتاکس، معمولاً برای انجام بوتاکس نیاز به استفاده از کرم‌های بی‌حس‌کننده مانند زایلاپی یا EMLA نیست. به این دلیل که به ندرت باعث کاهش درد می‌شود. شاید چیزی که بیشتر کمک می‌کند استفاده موضعی از یخ بلافاصله قبل از تزریق است.

بوتاکس را قبل از تزریق با استفاده از سر سوزن‌های بسیار ظریف و پس از این‌که محل تزریق ضدعفونی شد در نقاطی که پزشک از قبل تعیین کرده و می‌داند عضلات حرکتی در آن نواحی بیشترین فعالیت را دارد، تزریق انجام می‌شود. معمولاً مدت زمان تزریق بوتاکس بین 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد.

ساعات اولیه پس از تزریق بوتاکس

بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس توصیه می‌شود بیماران عزیز برای حدود نیم ساعت از کمپرس سرد یا آیس پک استفاده کنند. که کمک می‌کند تا درد محل تزریق کم شود و هم احتمال کبودی را کاهش می‌دهد. اثر بوتاکس هیچ‌گاه بلافاصله خود را نشان نمی‌دهد. حداقل 48 سال طول می‌کشد تا اثرات بوتاکس آغاز شود و ظرف 2 هفته یعنی حدود 14 روز حداکثر اثر خود را نشان خواهد داد.

مراقبت‌های بعد از تزریق بوتاکس

معمولاً به بیماران توصیه می‌شود تا 4 ساعت نخوابند و سرخود را کاملاً خم نکنند و از شستشوی نواحی که تزریق صورت گرفته امتناع کنند. انجام فعالیت‌های ورزشی شدید بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس توصیه نمی‌شود. برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که بیماران بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس سفر هوایی و پرواز نداشته باشند. معمولاً روز بعد از تزریق بوتاکس ممنوعیت و محدودیتی وجود ندارد.

مدت زمان ماندگاری بوتاکس

ماندگاری اثر بوتاکس بستگی به این دارد که چقدر عضلات می‌متیک بیمار قوی باشد و به نوع خود دارو بستگی دارد؛ اما معمولاً بین 3 تا 6 ماه ماندگار است. بنابراین به بیمارانی که داوطلب تزریق بوتاکس هستند توصیه می‌شود در سال بین دو تا سه بار برای تزریق بوتاکس مراجعه کنند.

عوارض تزریق بوتاکس

نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که حتماً برای تزریق بوتاکس به پزشک مراجعه کنید. اگرچه یک طیف بسیار وسیعی از پزشکان محترم از رشته‌های مختلف و حتی غیرمرتبط با رشته زیبایی اقدام به تزریق بوتاکس می‌کنند؛ ولی متأسفانه تعداد زیادی از افراد غیرپزشک و فاقد صلاحیت نیز تزریق بوتاکس را انجام می‌دهند. در وهله اول توصیه می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنید، به پزشکی که متخصص باشد و سابقه وی شناخته شده باشد و شما از نحوه تهیه دارو نیز مطمئن باشید.

عوارض تزریق بوتاکس شامل:

• شایع‌ترین عارضه کبودی در ناحیه تزریق و به ندرت ممکن است هماتوم یا خون مردگی ایجاد کند. به خصوص در افرادی که سابقه مصرف آسپرین یا دارو‌های ضد انعقادی دارند این عارضه بیشتر دیده می‌شود. خوش‌بختانه عارضه هماتوم و کبودی موقت و گذرا است و در طی چند روز برطرف می‌شود. 
• دومین عارضه ممکن است آلرژی و حساسیت باشد که می‌تواند به صورت بسیار خفیف و جزئی و در حد یک قرمزی و تورم در ناحیه تزریق یا اطراف چشم خود را نشان دهد و یا در موارد بسیار نادری می‌تواند به صورت واکنش‌های آلرژیک بسیار شدید و خطرناک باشد که بیمار حتماً باید به پزشک مراجعه کند و تحت درمان قرار گیرد.
• عارضه دیگر افتادگی ابرو است. افتادگی ابرو بیشتر در افراد سالمند و افرادی که دچار شلی و افتادگی عضلات پیشانی و ناحیه ابرو هستند دیده می‌شود و همینطور کسانی که اخم خیلی قوی دارند بیشتر دچار عارضه افتادگی ابرو می‌شوند.
• افتادگی پلک زمانی رخ می‌دهد که یک پلک یا هر دو پلک به صورت نیمه باز قرار می‌گیرد و این جزو عوارض تزریق بوتاکس است. خوشبختانه هر دوی این عوارض (افتادگی ابرو و افتادگی پلک) موقت هستند و بعد از دو تا سه ماه برطرف می‌شوند. برای افتادگی پلک دارو و قطره چشمی نیز وجود دارد که می‌تواند کمک کند تا این عارضه برطرف شود. 
• از عوارض دیگر بوتاکس که معمولاً به نحوه تزریق بوتاکس بستگی دارد می‌تواند استرابیسم باشد که ممکن است باعث انحراف یک یا هر دو چشم شود که جزء عوارض نادر است اما بسیار نگران‌کننده است ولی خوشبختانه این عارضه نیز پس از مدتی برطرف می‌شود و از بین می‌رود.
• از عوارض نسبتاً شایع تزریق بوتاکس سردرد است

تمام عوارضی که بیان شد بخشی بستگی به نحوه تزریق بوتاکس توسط پزشک دارد و بخش دیگر مربوط به نوع دارو است و بخشی دیگر مربوط به مراقبت بیمار است.