پی‌آرپی چیست؟

پلاسمای غنی از پلاکت (platelet-rich plasma) یا همان پی‌آرپی (PRP) ماده ایست که با تزریق شدن به خون توانایی درمانی و بهبود دارد.

پلاسما جزئی از خون شماست که در بر دارنده فاکتورهای خاص و پروتئین است. این موارد به انعقاد (لخته شدن) خون کمک می‌کنند. همچنین انواع خاصی از پروتئین‌ها در پلاسما وجود دارند که برای رشد سلولی مورد نیازند. ترکیب فعلی پی‌آرپی طی تحقیقات گسترده، با ایزوله کردن و انتخاب هدفمندانه از اجزا پلاسمای جدا شده از خون بدست آمده است. باور کلی این است که تزریق پی‌آرپی به بافت‎های آسیب دیده، موجب تحریک بدن شما برای تولید سلول‌های جدید و سالم می‌شود.

طی این فرآیند سلول‎های جدید تولید شده جایگزین قسمت‎های آسیب دیده بافت مورد نظر می‌شود. همچنین با حضور فاکتور رشد در بافت مورد نظر طی تزریق پی‌آرپی این ترمیم بافتی با سرعت بیشتری انجام می‌شود. فعلا کاربردهای این روش و تاثیرات آن به طور کامل به اثبات نرسیده، با این حال ورزشکاران بزرگ و افراد زیادی برای ترمیم آسیب دیدگی‌هایشان در حال انجام آن هستند.

پی‌آرپی چیست؟

برای درمان پی‌آرپی، ابتدا مقداری خون از بازوی شما گرفته می‌شود. این مقدار تقریباً برابر با خونی است که برای آزمایش خون در آزمایشگاه از شما دریافت می‌شود؛ یعنی حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر. نمونه‌ی خون شما درون دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار می‌گیرد. در این دستگاه با چرخش سریع و بر اساس نیروی گریز از مرکز، بخش‌های مختلف خون جدا می‌شوند.

در نهایت محلولی به دست می‌آید که غنی از پلاکت‌های خونی است. احتمالاً با نقش اصلی پلاکت‌ها که لخته کردن خون و جلوگیری از خونریزی است، آشنا هستید. علاوه بر این، پلاکت‌ها نقش بسیار مهمی در فرآیند بهبودی و ترمیم آسیب‌های بافتی دارند.

بعد از جداسازی و آماده‌سازی محلول PRP، آن را به پوست شما تزریق می‌کنند. با ورود محلول به ناحیه‌ی دچار مشکل، فاکتورهای رشد از پلاکت‌ها آزاد می‌شوند. این فاکتورها سه عملکرد مهم انجام می‌دهند:

·         باعث تحریک تشکیل کلاژن می‌شوند. پروتئین کلاژن به نوعی سیمان بافت‌های شما است.

·         باعث تشکیل عروق خونی جدید می‌شوند.

·         باعث ساماندهی و تقسیم‌ سلول‌ها می‌شوند.

اهداف پی‌آرپی چیست؟

تحقیقات گسترده‎ای برای بررسی تاثیرات پی‌آرپی در جوانب مختلف سلامت انسان در حال انجام است که بعضی از آن‎ها را معرفی می کنیم:

ریزش مو

پزشکان از تزریق پی‌آرپی به پوست سر برای کاهش التهاب پوست و توقف ریزش مو استفاده می‌کنند.یکی از روش‌‎های جلوگیری از ریزش مو و هم زمان تحریک رشد مجدد موهای از دست رفته تزریق پی‌آرپی به پوست سر است.خبر خوب این است که در سال 2014 تحقیقاتی انجام شد و تاثیر گذاری این روش بر طاسی مردان را به اثبات رساند.

کاشت مو

در کاشت مو، پی‌آرپی به صورت تزریق یا اسپری برای ناحیه‌ی گیرنده‌ی مو استفاده می‌شود. به این ترتیب فرآیند جای‌گیری گرافت‌‌ها در پوست سر با سرعت بیشتری انجام شده و زخم‌های کوچک ناحیه‌ی گیرنده نیز زودتر بهبود می‌یابد. همچنین اگر احتمال ایجاد اسکار برای بیمار وجود داشته باشد، پی‌آرپی تا حد خوبی این خطر را برطرف می‌کند.

اگر رشد موهای شما بعد از کاشت مو ضعیف باشد، می‌توان از PRP برای بهبود آن استفاده کرد.

جوانسازی پوست

یکی از روش‌‎هایی که برای جوانسازی و از بین بردن جای لک‎ه‌های پوستی استفاده می‎شود میکرونیدلینگ است. در انجام میکرو نیدلینگ با خراش دادن سطح پوست توسط سوزن‎های خیلی ریز کلاژن سازی تحریک می‎شود. در روش جدید بعد از خراش دادن پوست توسط این سوزن‎ها، استعمال مایع پی‌آرپی روی سطح پوست باعث بهبود و تسریع نتیجه می‎شود.

مهم ترین کاربردهای پی‌آرپی در این زمینه عبارتند از:

·         درمان تیرگی دور چشم

·         جوانسازی کلیه نواحی صورت

·         موثر در درمان اسکار ناشی از آکنه و جراحی

·         خطوط ریز اطراف چشم (پنجه کلاغی) و خطوط ریز اطراف لب‌ها

·         کل ناحیه صورت به جز نواحی که به تازگی تزریق فیلر و یا بوتاکس شده‌اند.

جوانسازی پوست با پی‌آرپی

همان‌طور که گفته شد استفاده از پی‌آرپی برای جوانسازی همراه با میکرونیدلینگ پوست انجام می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش چروک‌های پوستی، از بین بردن جای جوش‌ها، شفاف شدن پوست و جوانسازی پوستتان کمک کند. مراحل انجام آن به این صورت است:

·         به طور کلی انجام میکرونیدلینگ به همراه پی‌آرپی به نسبت روش‎های دیگر مراقبت پوستی زمان انجام طولانی ندارد.

·         این روش دو مرحله‌ای است، در مرحله اول میکرونیدلینگ انجام می‎شود که ممکن است 30 دقیقه به طول بیانجامد. انجام میکرونیدلینگ با درما رولرهای تایید شده انجام می‎شود.

·         هم زمان با انجام میکرونیدلینگ روی سطح پوستتان، یک سرنگ خونی که از شما گرفته شده (معمولا از ناحیه بازو) داخل سانتریفیوژ قرار داده می‎شود تا پی‌آرپی از سایر اجزا خونتان جدا شود.

·         پی‌آرپی آماده شده روی نواحی تحت درمان بعد از انجام میکرونیدلینگ، ماساژ داده می‎شود. انجام میکرونیدلینگ قبل از مالیدن پی‌آرپی به سطح پوست، منافذ ریزی در پوست ایجاد می‎کند که باعث افزایش جذب پی‌آرپی می‌شود. قبلاً پی‌آرپی به طور تزریقی داخل پوست مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی درحال‌حاضر روش استفاده آن همراه با میکرونیدلینگ است.

·         بعد از اتمام مراحل فوق کار پی‌آرپی و میکرونیدیلنگ شما به پایان می‌رسد. ممکن است پزشک معالج شما از سرم یا بالمی برای نرم شدن سطح پوست و کاهش التهاب و قرمزی پوستتان استفاده کند.

·         قرمزی، کمی خون مردگی، خراش و التهاب در سطح پوست طبیعی است. می‌توانید مطب یا کلینیک پوستی را ترک کنید و به کارهای روزمره خود رسیدگی کنید تا این آثار موقتی هم از بین بروند.

آسیب و کشیدگی زردپی (تاندون)

زردپی یا تاندون، بافت منسجم بندی است که عضلات بدن را به استخوان‎ها متصل نگه ‎می‌دارند. زمانی که به تاندون‎ها آسیبی وارد شود ترمیم آن به شدت زمان بر و سخت است. تاندون، بافتی به‌شکل نوار محکم و ضخیمی است که عضله را به استخوان متصل می‌کند. معمولا تاندون‌ها پس از آسیب‌دیدگی به‌کُندی بهبود می‌یابند. برخی از پزشکان برای بهبود آسیب‌های مزمن تاندون از تزریق پی‌آرپی استفاده می‌کنند. مناطقی که عموما تحت این روش درمان قرار می‌گیرند شامل آرنج، مچ‎ و زانو هستند.

آسیب‌های ورزشی

پزشکان از این روش درمانی برای بهبود آسیب‌های ورزشی مثل رگ به رگ شدن عضلات و مفاصل استفاده می‌کنند.

ترمیم‌های بعد از جراحی

در برخی موارد که تاندون یا رباط دچار پارگی باشد تزریق پی‌آرپی به عنوان درمان مکمل همراه با جراحی انجام می‌شود. این روش بیشتر برای نواحی شانه و زانو مورد استفاده است.

ورم مفاصل

تزریق پی‌آرپی برای التیام تورم مفاصل جایگزین تزریق هیالورونیک اسید شده، نتایج بعد از تزریق پی‌آرپی به شدت بهبود داشتند.

به تازگی، پی‌آرپی برای درمان تیرگی و چروک های ناحیه ی اطراف چشم (Preorbital) مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به میزان تیرگی و چروک‌ها تعداد جلسات درمان تعیین می‌شود اما به طور متوسط در یک جلسه به میزان 1.5 میلی لیتر پلاسمای غنی از پلاکت به ناحیه Preorbital و چروک های پنجه کلاغی تزریق شده است.

اثر آن در بهبودی ناحیه ی مورد نظر سه ماه بعد از درمان با حالت اولیه مقایسه شد. بهبود در تیرگی و کاهش چروک در ناحیه ی اطراف چشم از نظر آماری بسیار معنی دار بوده است و امروزه به عنوان یک درمان موثر و بی خطر و برای ناحیه ی مورد نظر توصیه شده است.

توصیه های قبل، حین و بعد از پی‌آرپی

آماده شدن برای درمان

·         دو روز پیش از درمان مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید تا بدن و پوست شما کاملاً پرآب و هیدراته شود.

·         یک یا دو هفته پیش از دریافت درمان، چربی کمتری بخورید و میزان مصرف کافئین را نیز کاهش دهید.

·         اگر دارو یا مکملی مصرف می‌کنید، حتماً راجع به مصرف آن‌ها پیش از PRP با پزشک مشورت کنید. برخی از مکمل‌ها باعث افزایش خطر کبودی می‌شوند و نباید ۲ تا ۳ هفته پیش از درمان مصرف کنید.

حین درمان پی‌آرپی

درمان PRP از زمان دریافت نمونه‌ی خون تا پایان تزریقات، حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیق طول می‌کشد. برای برخی از بیماران که تزریق آزاردهنده یا دردناک است، بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود تا از این جهت نگرانی نداشته باشند. محلول به کمک سرنگ به پوست یا محل مورد نظر تزریق می‌شود. برای درمان‌های مرتبط با کاشت مو، می‌توان در صورت نیاز، محلول را روی ناحیه گیرنده یا دهنده اسپری کرد.

بعد از درمان

·         تا چهار ساعت پس از درمان، پوست خود را لمس نکنید. صبر کنید تا محل‌های تزریق بهبود یابند.

·         مراقب انتقال آلودگی‌ها از طریق باد، گرد و خاک و دستان نشسته باشد.

·         تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق، از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده نکنید.

·         از قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی محل درمان خودداری کنید.

·         موضع تزریق شده تا ۴۸ ساعت شسته نشود.

·         استفاده از عینک آفتابی

·         برای خوابیدن، چند بالش زیر سر خود قرار دهید یا به صورت نیمه خوابیده قرار بگیرید. سعی کنید محل درمان بالا قرار بگیرد و تماسی با بالشت نداشته باشد.

·         تا یک ماه پس از درمان، از ضد آفتاب استفاده کنید.

·         ممکن است پوست شما تا یک هفته بعد از درمان کمی حساس باشد.

·         در صورت کبودی یا قرمزی برای دریافت درمان لازم با پزشک خود مشورت کنید.

آیا روش پی‌آرپی عوارض جانبی دارد؟

پی‌آرپی (PRP) یک روش کاملاً ایمن و بی‌خطر است. تنها عوارض جانبی آن، ورم و قرمزی مختصر در پوست است. در بیمارانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند، ممکن است خونریزی از پوست سر تا مدت طولانی‌تری ادامه پیدا کند و بهبودی آن‌ها کمی بیشتر زمان ببرد.

اگر هنگام تزریق اقدامات بهداشتی انجام نشود، ممکن است پی‌آرپی صورت یا مو با عفونت همراه باشد. واکنش آلرژیک از دیگر عوارض نادر این روش درمانی است. آسیب‌های عصبی، آسیب‌های بافتی و کبودی‌های عمیق و غیرمعمولی از جمله عوارض نادر پی‌آرپی است که جلوگیری از آن‌ها تا حد زیادی به مهارت پزشک بستگی دارد.

چه کسانی نباید پی‌آرپی دریافت کنند؟

تقریبا تمامی افراد می‌توانند از این روش درمانی برای بهبود اوضاع پوستشان استفاده کنند ولی افراد کمی ممانعت دارند که به آن ها اشاره می‌کنیم:

·         خانم‎های باردار

·         در حال مصرف قرص راکوتان هستند یا به تازگی دوره مصرفشان تمام شده باشد

·         جوش فعال دارند

·         افراد مبتلا به مشکلات ژنتیکی پوست

·         بیماری خاص پوستی مثل اگزما داشته باشند

·         پوستشان به راحتی خراشیده و زخمی می‌شود

·         زخم ها روی پوستشان ماندگار است و درمان نمی‌شود

·         پوستشان آفتاب سوخته باشد

·         افرادی که داروهای رقیق کننده‌ی خون مصرف می‌کنند.

·         کسانی که به طور سنگین دخانیات مصرف می‌کنند.

·         کسانی که سابقه‌ی اعتیاد به مواد مخدر یا الکل دارند.

به هر حال پزشک معالج شما باید پرونده پزشکی و سابقه درمانی و سلامت شما را قبل از انجام میکرونیدلینگ و پی‌آرپی کاملا بررسی کند. پی‌آرپی از خون خود شما تهیه می‎شود، به همین دلیل امکان بروز پاسخ‎های آلرژیک و ابتلا به عفونت‌ها را به شدت کاهش می‎دهد.

اگر از این روش درمانی برای جوانسازی پوست و به همراه میکرنیدلینگ استفاده شود، عوارضی مانند کبودی، خراش، قرمزی و گاها تاول بعد از انجام میکرونیدلینگ پوست شایع و معمول هستند. این عوارض دقیقا بعد از انجام میکرونیدلینگ بروز می‌کنند و معمولا بعد از 4 تا 6 روز از بین می‌روند.

اگر سابقه تبخال داشته باشید بعد از انجام پی‌آرپی امکان بروز آن وجود دارد. پس در صورت داشتن سابقه تبخال بهتر است آن را به پزشکتان مطرح کنید.

در صورتی که تزریق شود ممکن است هر تزریقی به درون پوست باعث بروز برخی پاسخ‌ها از طرف بدنتان شود. عوارض ناشی از هر گونه تزریقی می‎تواند شامل عفونت، آسیب رسیدن به بافت عصبی، درد ناشی از تزریق و آسیب بافتی باشد. البته انجام این کار تحت کنترل پزشک مجرب تمامی ریسک‎ها را به شدت کاهش می‌دهد.

تکرار تزریقات

بسته به علت دریافت درمان، تکرار تزریقات پی‌آرپی نیز متفاوت است. معمولاً دو یا سه بار درمان به فواصل ۶ هفته انجام می‌شود. البته ممکن است برای مشاهده‌ی بهتر نتایج درمان، تا ۵ بار تزریق نیاز باشد. اگر درمان پی‌آرپی روی شما نتایج خوبی داشته باشد، انجام دو تزریق سالیانه به شما توصیه خواهد شد.

هزینه عمل پی‌آرپی PRP و دوره بهبودی بعد از آن چقدر است؟

کل فرایند فرایند پی‌آرپی شامل آماده‌سازی و تزریق آن در حدود 90 دقیقه به طول می‌انجامد. توصیه می‌شود که در 4 ماه اول شروع درمان، هر ماه یک جلسه تزریق پی‌آرپی را انجام دهید و بعد از آن در هر سال دو جلسه تزریق برای حفظ نتایج درمان انجام شود.

هزینه عمل پی‌آرپی توسط بیمه‌های درمانی پوشش داده نمی‌شود، اما به طور کلی این روش هزینه منطقی و مناسبی دارد که افراد زیادی می‌توانند از عهده آن برآمده و از این روش موفق و کارآمد استفاده کنند. برای مقایسه بهتر به خاطر داشته باشید که هزینه عمل جراحی کاشت مو بسته به تعداد گرافت‌های مو که کاشته می‌شود بسیار متغیر است.

تاثیرگذاری پی‌آرپی

استفاده از این روش درمانی موجب تحریک رشد سلولی و نهایتا ترمیم بافت مورد نظر می‌شود. به همین جهت مشاهده نتایج آن سریعا بعد از دریافت پی‌آرپی قابل مشاهده نخواهد بود. اما بعد از گذشت چند هفته تا چند ماه بهبود بافت تحت درمان را خواهید دید. صبور باشید و از دستورات پزشک پیروی کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.

اگرچه تاثیر تزریق پی‌آرپی هنوز توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید نشده است، اما در حال حاضر شاهد عملکرد موثر آن برای زیباسازی و جوانسازی صورت و همچنین درمان دردهای گوناگون هستیم.

پی‌آرپی یک روش غیرتهاجمی بوده و کمترین حساسیت یا عوارض را به همراه دارد. در این مطلب به بررسی کامل پی‌آرپی و کاربردهای آن پرداختیم. تجربه شما در زمینه تزریق پی‌آرپی چیست؟ با ما و سایر مخاطبان به اشتراک بگذارید.